Wat is Hatha Yoga en is het iets voor mij?

Tussen alle nieuwe yogastijlen blijft Hatha yoga steeds maar weer opduiken. Het is een eeuwenoude yogastijl en veel yogastijlen zijn ervan afgeleid. Wat is het verschil tussen Hatha yoga en andere yogavormen? Waar moet je aan denken bij deze vorm van yoga? Wij leggen het je uit!

De herkomst van Hatha Yoga

Om Hatha yoga goed te begrijpen, moeten we eerst in de geschiedenis van yoga duiken. Hatha yoga is namelijk de meest oude yogastijl waar veel andere yogastijlen van zijn afgeleid.

Waar en wanneer Hatha Yoga precies is ontstaan is niet duidelijk, wel weten we dat de oorsprong ligt in oude Indiase teksten, zoals de Upanishads en de Yoga Sutra’s, die beide al voor het begin van onze jaartelling geschreven zijn.

In de eeuwen die verstreken werd Hatha yoga vooral beoefend door monniken die milde lichaamsbeweging nodig hadden naast het vele mediteren (en als voorbereiding op het mediteren). Wat hieraan bijzonder is, is dat Hatha Yoga hierdoor een open stroming is zonder oprichter of Guru. Dit komt bij de nieuwe yogasoorten vrijwel nooit meer voor.

In de periode tussen de 6^e en 15^e eeuw kreeg Hatha Yoga meer vorm. Het werd een steeds duidelijker systeem van leefgewoonten en oefeningen om de fysieke, en mentale gezondheid te bevorderen. De nadruk hierbij lag vooral op het uitvoeren van lichamelijke oefeningen (asana), en ademhalingstechnieken (pranayama).

Rond de vijftiende eeuw werden belangrijke teksten zoals de Hatha Yoga Pradipika en de Gheranda Samhita geschreven die dit systeem verder uitdiepten. Deze teksten vormen tot op de dag van vandaag een belangrijke basis voor de praktijk.

Maar Hatha Yoga werd door de eeuwen heen niet alleen doorgegeven via geschreven teksten, maar vooral door praktische instructie en overdracht van leraar op leerling.

Krishnamacharya, een 20e-eeuwse yogaleraar, wordt beschouwd als de vader van het moderne Hatha Yoga, door zijn systematische benadering en verspreiding van de leer. Vandaag de dag is Hatha Yoga een van de meest populaire yogastijlen wereldwijd, met diverse stromingen, en afgeleide yogastijlen die voortbouwen op de klassieke tradities.

Hatha Yoga is ook een van de eerste yogastijlen die in Nederland werd aangeboden, rond 1946. Ondanks dat yoga nu populairder dan ooit is, is hieraan te zien dat we al best lang aan yoga doen in ons landje.

Wat is Hatha Yoga?

Hatha Yoga, wat "zon" (ha) en "maan" (tha) betekent in het Sanskriet, is eigenlijk een algemene term voor een brede stroming van yogastijlen die zich richten op het lichaam en de ademhaling.

• De zon staat namelijk voor actie, vurig en mannelijk.
• De maan staat voor verinnerlijking, kalmerend en vrouwelijk.

Binnen Hatha komen de kenmerken van de zon en de maan samen.

Hatha yoga is kort gezegd de basis van sutra drie en vier binnen de Yoga Sutra’s.  De yoga sutra’s van Patanjali kun je zien als de gouden regels binnen yoga.  Het zijn in totaal 8 leefregels die je zowel fysiek als mentaal hoort na te streven. Sutra drie gaat over Asana (lichamelijke beweging) en sutra vier over Pranayama (juiste ademhaling).

Wat is het doel van Hatha yoga?

Het doel van Hatha Yoga is om lichaam en geest in balans te brengen. Door het harmoniseren van de zon- en maan energieën in het lichaam helpt Hatha Yoga bij het bereiken van een diepere staat van bewustzijn en spirituele groei. In essentie is het een pad naar verlichting en zelfrealisatie.

Dit is natuurlijk een prachtig doel en iets wat we allemaal zouden moeten willen nastreven. Toch beoefenen veel mensen Hatha yoga niet om deze redenen. Sterker nog, sommigen weten niet eens dat dit het ultieme doel is van Hatha yoga en dat je dit er überhaupt mee zou kunnen bereiken.

Tegenwoordig staat Hatha yoga vooral bekend als yogastijl die:

• Je leniger en fysiek sterker maakt
• Je leert om stress en angst te verminderen
• Een positief effect heeft op je spijsvertering
• Helpt om beter te slapen
• Meer energie geeft
• Je immuunsysteem versterkt
• Je gevoel van welzijn versterkt
• Innerlijke rust geeft
• Je innerlijke balans en stabiliteit vergroot

Ook niet verkeerd natuurlijk ;-)

En zelfs als je regelmatig aan Hatha yoga doet, zonder een vastomlijnd doel, dan ga je echt vanzelf merken dat je geleidelijk met meer balans in het leven staat.

Asana – de yogahoudingen

Tijdens een Hatha Yogales ligt de rol van de docent in het geven van richting en energie. De docent leert je niet de houdingen perfect uit te voeren, maar moedigt je aan om tijdens de houdingen naar binnen te kijken en te observeren wat er in je lichaam en geest gebeurt. De poses worden hierom ook rustiger uitgevoerd dan bij veel andere yogavormen.

Deze vorm van begeleiding is vaak niet wat we gewend zijn en zelfs wat we zouden willen. Je wil weten of je de yogahoudingen goed uitvoert toch? Maar goed of fout zijn zaken van het ego en juist binnen Hatha yoga wil je dit loslaten.

Binnen Hatha yoga gaat het om het loslaten van je gedachten over hoe-dingen-zouden-moeten-zijn, te observeren en te laten gebeuren wat er gebeurt. Is de yogadocent te aanwezig, dan word je uit je concentratie gehaald en ben je meer bezig met de buitenwereld dan met je eigen innerlijk.

Pranayama – De ademhalingstechnieken

Het samenbrengen en verbinding creëren tussen lichaam en geest doe je door de yogahoudingen te combineren met ademhalingsoefeningen en -technieken (Pranayama). De ademhalingstechnieken zorgen ervoor dat je je bewust bent van je ademhaling en wat deze voor je kan betekenen. Ook leer je hiermee:

• Energie te geven
• Energie te stroomlijnen
• Of juist energie los te laten

Tijdens Hatha Yoga leer je bijvoorbeeld het verschil tussen de buik- en borstademhaling. Ook leer je meer over de niveaus van de adem, hoe je deze beheerst en hoe je hier ook in kan pauzeren. Deze ademhalingsoefeningen en -technieken zorgen voor een goede balans tussen onze twee hersenhelften.

Het verschil tussen Hatha en andere yoga stijlen

Hatha yoga is geen vast omschreven yogastijl, maar kun je meer zien als een brede rivier waar veel andere yogastijlen aftakkingen van zijn. Het grote verschil tussen Hatha yoga en de modernere (flow)yogastijlen die je tegenwoordig vaak tegenkomt, is dat bij Hatha yoga de nadruk (nog) meer ligt op innerlijke rust en de focus naar binnen.

Omdat de docent je weinig uiterlijke adjustments en aanwijzingen zal geven voor iedere houding, is Hatha Yoga een stijl die je dus ook makkelijk en goed thuis beoefenen. (Hiervoor heb je wel een eigen yogamat nodig).

Bij andere (flow)yogastijlen haal je juist veel kracht en energie uit de groep door samen de flow te beoefenen, en heb je meestal ook meer fysieke aanwijzingen nodig van de docent.

Hatha Yoga is de moeder van vele yogasoorten

Uit Hatha Yoga zijn vooral in de laatste eeuw veel yogastijlen ontstaan die je vandaag de dag in allerlei yogastudio’s tegenkomt. Ze hebben elk een eigen focus en identiteit, en vaak ook een eigen grondlegger.

Enkele bekende afgeleide stromingen zijn:

• Iyengar Yoga: Beroemd gemaakt door B.K.S. Iyengar. Deze stijl benadrukt precisie en uitlijning in asana's met behulp van hulpmiddelen zoals yogablokken, riemen en dekens. De focus ligt op het verfijnen van houdingen, om optimale voordelen te behalen en blessures te genezen en voorkomen.
• Ashtanga Yoga: Oorspronkelijk ontwikkeld door Sri K. Pattabhi Jois. Deze krachtige yogastijl volgt een vaste set van asana's in een gestructureerde De zes series van Ashtanga Yoga worden steeds uitdagender, waardoor het een populaire keuze is voor ervaren yogi's die hun practice naar een hoger niveau willen tillen. Ashtanga is intensiever dan de meeste andere Hatha Yogastijlen, waardoor het een goede workout biedt.
• Power Yoga & Vinyasa flow : Geïnspireerd door Ashtanga Yoga, benadrukt Power Yoga kracht, uithoudingsvermogen en vloeiende bewegingen. De lessen zijn doorgaans krachtig en energiek, met een focus op het opbouwen van spierkracht en verbranden van calorieën.
• Yin Yoga: In tegenstelling tot de meer dynamische yogastijlen, richt Yin Yoga zich op diepe ontspanning en bindweefselactivatie. Houdingen worden langere tijd (vaak 3-5 minuten) passief vastgehouden, waardoor spanning wordt losgelaten en diepe rust wordt bereikt.

Naast deze genoemde voorbeelden zijn er nog tal van andere yogavormen die zijn afgeleid van Hatha Yoga, elk met hun unieke focus en stijl. Van Hot Yoga, Restorative yoga en Jivamukti yoga tot acro yoga en zelfs geitenyoga, er is zeker een Hatha Yoga-variant die perfect is voor jouw behoeften en voorkeuren.

Hatha yoga wordt gezien als de basis van al deze andere yogastijlen. Het is eigenlijk een beetje de moeder binnen de yoga. Hoeveel kinderen en kleinkinderen ze ook krijgt, uiteindelijk ligt de basis bij haar.

Hoe kun je met Hatha Yoga beginnen?

Als je op zoek bent naar een toegankelijke en effectieve manier om je lichaam en geest te versterken, dan is Hatha Yoga of een van de vele afgeleide yogavormen wellicht de perfecte keuze voor jou. De enige manier om daarachter te komen is om het eens te proberen!

Het fijnste is als je het rechtstreeks van een leraar kunt leren:  Van een goede docent krijg je persoonlijke begeleiding, motivatie en feedback op punten waar je je zelf misschien niet bewust van bent. En je hebt volop de mogelijkheid om vragen te stellen.

Hopelijk heb je zo iemand in de buurt.  Maar is dat onverhoopt niet het geval, of ben je zo nieuwsgierig geworden dat je Hatha Yoga nu meteen wil uitproberen? Dan is er gelukkig ook heel veel online te vinden. Het enige wat je dan nog nodig hebt is je laptop (of tablet) en een yogamat.

Dit is bijvoorbeeld een fijne les om meteen mee aan de slag te gaan, dus wat let je?

We hopen dat we je met deze blog hebben geïnspireerd om Hatha Yoga eens een kans te geven. En wie weet wordt dit ‘jouw stijl’!  Met regelmatige beoefening en toewijding zul je veel plezier hebben van de vele voordelen van deze eeuwenoude yogatraditie.